کنسل کالچر چیست؟

چقدر برایمان اتفاق افتاده است که از موجی به‌راه افتاده در فضای مجازی و یا موضوعی که به اصطلاح ترند (Trend) شده است ناراضی باشیم؟ از دغدغه‌های پیش‌پاافتاده و سطحی رنجیده باشیم و در دل خود آرزو کنیم که ای کاش شبکه‌های اجتماعی(مشخصا اینستاگرام و توئیتر) جایی بود با مفاهیمی عمیق‌تر، با فرصت‌های یادگیری بیش‌تر و البته اتلاف وقت کم‌تر؟

چقدر این احساس را در خود داشته‌ایم که افرادی که شهرتی نوظهور دارند برای شهرتشان نمی‌توان حسنی در نظر گرفت و اکثرا با ارائه‌ی محتوایی پوچ به منصه‌ی ظهور رسیده‌اند؟ چندبار از ته دل ناراضی بوده‌ایم و حتی هم‌چنان ناراضی مانده‌ایم؟  

در قدم اول باید قبول کنیم خود ما هم که شاید عمیقا ناراضی باشیم در رشد بیشتر آن‌ها و دیده‌شدنشان کمک کرده‌ایم. شاید از اتفاقی که افتاده برای دوستمان تعریف کرده باشیم و او به کسی دیگر، دیگری به دیگران و به اپیدمی تبدیلش کرده باشیم. بله! خود ما. نباید قدرت فردی را دست‌ کم گرفت. گاهی شاید برای ‌آن‌که بلاهت یکی از بلاگرهای مجازی را به دوستمان نشان داده باشیم او را منشن (Mention) کرده و بیش‌تر و بیش‌تر به پربازدیدشدن او کمک کرده باشیم. در صورتی که شاید نیت قلبی‌مان خلاف آن بوده باشد.

قبل‌ترها کمپینی با شعار «احمق‌ها را معروف نکنیم» به راه افتاده بود. کمپینی جهانی با نام اصلی Stop Making Stupid People Famous که هدف اصلی‌اش با شعارش گره خورده بود. و موضوع کاملا شفاف بود؛ احمق‌ها نباید معروف شوند. که این همه‌گیری جهانی خود بیان‌کننده این است که احمق‌ها همه‌جا هستند و حماقت مرز و جغرافیا نمی‌شناسد، کشور توسعه‌یافته و یا توسعه‌نیافته ندارد، احمق‌ها همه‌جا هستند و مشکل اصلی از آن‌جا آغاز می‌شود که این افراد میل به دیده‌شدن و به دست آوردن توجه را در سطح وسیع هدف قرار می‌دهند و این یعنی فاجعه آغاز شده است؛ سرنوشت کمپین قبلی را در ایران نمی‌دانم چه شد ولی چه بپذیریم و چه نپذیریم نمره‌ی قبولی بابت عملکردمان نمی‌توانیم کسب کنیم زیرا ما نیز رواج‌دهنده‌ی بی‌مایگی و پوچی بوده‌ایم. نمی‌توانیم از پوچ بودن فضای اینستاگرام گله کنیم در صورتی که خودمان هم هرچند کم به دیده‌شدنش کمک کردیم. تنها کسی می‌تواند این ادعا را کند که خودش آن فایل پربازدیدشده را ندیده باشد. کدام‌ یک از ما می‌توانیم بگوییم که مقابل کنجکاوی‌مان می‌ایستیم و از مسئله‌ای که به حرف روز تبدیل شده است به آسانی می‌گذریم؟ چاره چیست؟

کنسل کالچر؛ ابزاری قدرت‌مند و البته خطرناک

برای رویارویی با ناملایمات و محتواهای پوچ شبکه‌های اجتماعی پدیده‌ی جالبی به نام کنسل کالچر (cancel culture) پیشنهاد می‌شود. کنسل کالچر بنا بر تعریف ویکی‌پدیا، نوعی مدرن از طرد کردن افراد است که با ایجاد حسی جمعی بین عموم مردم، شرایط را به سمتی می‌برد تا فرد موردنظر از حضور در شبکه‌های اجتماعی و به صورت کلی فضای آنلاین انصراف دهد. و از آن‌جا که شخص کنسل‌شده از معروفیت برخوردار است پیامدهایی جدی چه در زندگی کاری و چه خصوصی برایش به وجود می‌آید. برای نمونه می‌توان به حذف شدن کوین اسپیسی از تمامی پروژه‌‌ها و فعالیت‌های در حال اجرایش به دنبال شکایت مردی با اتهام آزار جنسی اشاره کرد. (ادعایی که البته به اثبات نرسید) حذفی که به دنبال حضور پررنگ مردم در فضای مجازی و فشار آوردنشان به رسانه‌ها و ایجاد موجی جریان‌ساز رقم خورد.

کنسل کالچر چگونه انجام می‌شود؟

جواب کوتاه است؛ با ایجاد هم‌بستگی گروهی از مردم با هدف دنبال نکردن و پیگیر نبودن فعالیت فرد موردنظر؛ به طوری که اگر بلاگر شبکه‌های اجتماعی است با دنبال نکردن عکس‌ها و ویدئوهای او، اگر خواننده است با نشنیدن آهنگ‌هایش و اگر نویسنده است با دنبال نکردن مطالبش.

از جنبش‌های دیگری که به پدیده‌ی کنسل‌‌کردن عمومیت بیشتری بخشید می‌توان به جنبش #MeToo اشاره کرد. آن‌جایی که افراد به دلیل اینکه مورد آزار و سوءاستفاده‌های عموما جنسی قرار گرفته بودند سکوت نکرده و با معرفی کردن فرد متجاوز/آزارگر مقدمات بایکوت شدنش را فراهم کردند.

البته باید اشاره داشت که استفاده از این ابزار مستلزم دقت فراوان است زیرا ممکن است نتایج پیش‌بینی نشده‌ای به‌همراه داشته باشد. نباید با حب و بغض‌های شخصی و صرفا راهکاری جهت عقده‌گشایی دست به تخریب افراد زد و هر آن‌که نظری مخالف ما را داشت کنسل کرد. عده‌ای این پدیده را با اهدافی که آزادی بیان دنبال می‌کند کاملا در ستیز می‌دانند و آن را باعث ایجاد پیش‌داوری‌های احتمالی غلط و محدودیت‌هایی جدی برای فردی که به اصطلاح کنسل شده است به شمار می‌آوردند. بنابراین باید با شناسایی درست مخرب بودن اعمال اشخاص به سراغ این پدیده رفت.

افرادی که اخیرا کنسل شده‌اند

به نقل از واشینگن‌تایمز ۳ شخص مطرحی که به‌تازگی از حمایت عده‌ای از مردم خارج شده‌اند:

جی کی رولینگ

از اشخاص مهم دنیای کتاب‌های فانتزی و خالق مجموعه‌ی هری پاتر که به دلیل صحبت درباره‌ی حقوق تراجنسیتی‌‌ها مورد انتقادهای صریحی قرار گرفت و پس از این‌که متوجه این هجمه‌ها شد در اقدامی پدیده‌ی کنسل کالچر را تحریم کرد که باعث خشم دوچندان مردم و در نتیجه بایکوت کتاب‌هایش شد.

کریس هریسون

از مجریان باسابقه‌ی شبکه‌ی ABC که با نقل‌قولی اشتباه باعث توهین نژادی به سیاه‌پوستان شد که البته بابت رفتارش عذرخواهی کرد.

آدام رابیستین

نویسنده و ویراستار سابق نیویورک تایمز که اجازه‌ی انتشار متنی جنجالی را داده بود؛ اظهارنظری از یک سناتور جمهوری‌خواه که معتقد بود باید با اعزام نیرو تظاهراتی که برای جورج فلوید برپاشده است را سرکوب کنند. او پس از فشار همکاران خود از شغل خود کناره‌گیری کرد.